Rajasthan Information In Marathi राजस्थान हे भारताच्या उत्तर-पश्चिमेस स्थित एक राज्य आहे. राजस्थानची राजधानी जयपूर आहे. राजस्थानमधील सर्वात मोठे शहर जयपूर आहे. राजस्थानचे क्षेत्रफळ ३,४२,२३९ चौरस किमी आहे. 2011 च्या लोकसंख्येनुसार राजस्थानची लोकसंख्या 68,548,437 आहे. राजस्थानमध्ये 33 जिल्हे आहेत. राजस्थानचे राज्य प्राणी चिंकारा आणि उंट आहेत. राजस्थानचा राज्य पक्षी भारतीय बस्टर्ड आहे.
Table of Contents
राजस्थान राज्याची संपूर्ण माहिती मराठीत Rajasthan Information In Marathi
राजस्थानचा भूगोल
राजस्थानचे क्षेत्रफळ ३,४२,२३९ चौरस किमी आहे. राजस्थानच्या पश्चिमेला थारचे वाळवंट आहे. राजस्थानची सीमा पाकिस्तानशीही आहे. पंजाब, हरियाणा, मध्य प्रदेश, गुजरात, उत्तर प्रदेश ही राजस्थानच्या आजूबाजूची पाच राज्ये आहेत. चंबळ, व्यास, बनास, माही, घग्गर, कालीसिंध, पारबती, लुनी या राजस्थानच्या मुख्य नद्या आहेत.
राजस्थानचा आहार
राजस्थानचे जेवण रुचकर आहे. राजस्थानात दररोज जेवणात चार ते पाच पदार्थ असतात. राजस्थानातील बहुतांश अन्न शाकाहारी आहे. राजस्थानात दालबाटी, भुज्या, हळदीची भाजी, पिटूरची भाजी जास्त खाल्ली जाते.
राजस्थानी लोकांनाही गट्टे की खिचडी आवडते.राजस्थानी लोक कढीही भातासोबत खातात. ही करी मसालेदार आहे.याशिवाय राजस्थानमध्ये घेवर, मावा कचोरी, बालुशाही, गोड बाजरीची रोटी, चुरमा लाडू, बुंदो रायता, बेसन बर्फी असे पदार्थही खाल्ले जातात.
राजस्थानचे सण
१) धुलंडी
हा सण चैत्र कृष्ण प्रतिपदेला होळीच्या दुसऱ्या दिवशी साजरा केला जातो. या दिवशी लोक रंगांनी होळी खेळतात.या दिवशी होळीच्या राखेची पूजा करतात. सर्वजण धुलंडी मोठ्या उत्साहात साजरी करतात. प्रत्येकजण एकमेकांना रंग लावतो.
२) गणगौर
गणगौर हा राजस्थानचा मुख्य सण आहे. या दिवशी गणगौरची पूजा केली जाते. मुली आणि स्त्रिया भगवान शिव आणि देवी पार्वतीची पूजा करतात. हा उत्सव 16 दिवस साजरा केला जातो. या दिवशी अविवाहित मुली आपल्या आवडत्या वराला शुभेच्छा देतात. महिलांना त्यांच्या पतीच्या दीर्घायुष्याची इच्छा असते.
३) दसरा
हा उत्सव नवरात्रीच्या 10 व्या दिवशी साजरा केला जातो. राजस्थानच्या जयपूरमध्ये दसरा मोठ्या उत्साहात साजरा केला जातो. या दिवशी रामाच्या जीवनावरील नाटकांचे आयोजन केले जाते. त्यानंतर रावण, कुंभकर्ण आणि मेघनाथ यांच्या पुतळ्यांचे दहन केले जाते. या दिवशी लोक त्यांच्या वाद्यांची पूजा करतात. हा दिवस अतिशय शुभ मानला जातो. या दिवशी उपकरणे, यंत्रे आणि वाहनांची पूजा केली जाते.
४) दिवाळी
दिवाळी हा पाच दिवसांचा सण आहे. धनत्रयोदशी, नरक चतुर्दशी, दिवाळी, बलिप्रतिपदा, भाइटीज हे दिवाळीचे पाच दिवस. दिवाळीत लोक घरात दिवे लावतात आणि फटाके फोडतात. या सणाला लोक एकमेकांना मिठाई वाटतात.
५) जन्माष्टमी
भगवान श्रीकृष्णाचा जन्म जन्माष्टमी म्हणून साजरा केला जातो. लोक हा सण मोठ्या थाटामाटात साजरा करतात. हा सण भाद्रपद महिन्यातील कृष्ण पक्षातील अष्टमी तिथीला साजरा केला जातो. या दिवशी लोक उपवास करतात आणि कुटुंबात सुख आणि शांती मिळावी यासाठी भगवान श्रीकृष्णाची प्रार्थना करतात. या दिवशी मंदिरांमध्ये विशेष पूजा केली जाते. ही पूजा मध्यरात्री होते आणि सर्वजण जमतात. त्यानंतर दहीहंडीचा उत्सव साजरा केला जातो.
राजस्थानची पर्यटन स्थळे
1) जयपूर
जयपूरला ‘पिंक सिटी’ म्हणूनही ओळखले जाते. जयपूर ही राजस्थानची राजधानी आहे. जयपूरच्या जयगड किल्ल्यामध्ये महाराजांची शस्त्रे आणि तोफा आहेत. सिटी पॅलेस जयपूरमध्ये आहे.
फोटोग्राफीसाठी हे उत्तम ठिकाण आहे. याशिवाय हवा महल, नाहरगड किल्ला, बिर्ला मंदिर ही जयपूरमध्ये पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
२) उदयपूर
उदयपूर हे राजस्थानचे प्रमुख पर्यटन स्थळ आहे. फतेह सागर तलाव उदयपूरमध्ये आहे. हा मानवनिर्मित तलाव आहे. बरेच लोक इथे येतात. पर्यटकांना येथे बोटिंग देखील आवडते. उदयपूरमधील गुलाब बाग आणि प्राणीसंग्रहालय ही पर्यटनासाठी चांगली ठिकाणे आहेत.
येथे तुम्हाला अनेक प्रकारचे गुलाब पाहायला मिळतील. येथे एक लहान प्राणीसंग्रहालय देखील आहे. त्यात काही जीव ठेवण्यात आले आहेत. याशिवाय बांगोर की हवेली, सहेलियों की बारी, शिल्पग्राम, जगदीश मंदिर ही उदयपूरमध्ये पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
३) जोधपूर
जोधपूर हे राजस्थानमधील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर आहे. जोधपूरचा मेहरानगड किल्ला देशातील सर्वात मोठ्या किल्ल्यांपैकी एक आहे. या किल्ल्यात शीश महाल आणि फुल महाल आहेत. जोधपूरचे उम्मेद भवन हे वास्तुकलेसाठी प्रसिद्ध आहे.
जोधपूरपासून ५ किलोमीटर अंतरावर बालसमंद तलाव आहे. हा एक कृत्रिम तलाव आहे. आजूबाजूला उद्याने आहेत. त्यात पपई, आंब्याची झाडे आहेत. राय का बाग पॅलेस जोधपूर शहरात आहे. यात घुमट शैलीतील वास्तू, संगमरवरी खोल्या आहेत. त्यामुळे राजवाड्याचे सौंदर्य वाढते.
४) अजमेर
अजमेर शहर हे राजस्थानच्या पर्यटन स्थळांपैकी एक आहे. अजमेरमध्ये तारागड किल्ला आहे. त्याची वास्तुरचना उत्तम आहे. सोनी जी की नसियां हे अजमेरमधील प्रसिद्ध जैन मंदिर आहे. त्यात सोनेरी लाकडी आकृत्या आहेत.
अजमेरचे नरेली जैन मंदिर त्याच्या वास्तुकला आणि गुंतागुंतीच्या दगडी कोरीव कामांसाठी लोकप्रिय आहे. याशिवाय अजमेरमध्ये साईबाबा मंदिर, किशनगड किल्ला, अकबराचा पॅलेस आणि संग्रहालय ही पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
५) बिकानेर
बिकानेरचा गजनेर पॅलेस हे लोकप्रिय ठिकाण आहे. हे तलावाच्या काठी वसलेले आहे. येथे घनदाट जंगल आहे. या जंगलात अनेक प्राणी आणि पक्षी पाहायला मिळतात. गजनेर वन्यजीव अभयारण्य बिकानेर येथे आहे.
त्यात हरीण, रानडुक्कर, निळा बैल, काळवीट असे प्राणी आहेत. याशिवाय बिकानेरमध्ये कोडमेश्वर मंदिर, सादुल सिंग म्युझियम, लक्ष्मीनाथ मंदिर, लक्ष्मी निवास पॅलेस ही पाहण्यासारखी ठिकाणे आहेत.
FAQ
राजस्थानची सर्वात प्रसिद्ध गोष्ट कोणती आहे?
जयपूरचे वॉल्ड सिटी हे युनेस्कोचे जागतिक वारसा स्थळ आहे आणि अहमदाबाद नंतर असे ओळखले जाणारे दुसरे भारतीय शहर आहे. जयपूरचे राजवाडे, उदयपूरचे तलाव आणि जोधपूर, बिकानेर आणि जैसलमेरचे वाळवंटी किल्ले ही अनेक भारतीय आणि परदेशी पर्यटकांची सर्वात आवडती ठिकाणे आहेत.
राजस्थानचे जुने नाव काय आहे?
स्वातंत्र्यापूर्वी राजस्थान हे राजपुताना म्हणून ओळखले जात होते. जॉर्ज थॉमस यांनी १८०० मध्ये ‘राजपुताना’ हे नाव दिले. कर्नल जेम्स टॉड यांनी १८२९ मध्ये त्यांच्या ‘द ॲनाल्स अँड ॲक्टिव्हिटीज ऑफ राजस्थान’ या पुस्तकात हे केले आहे. कर्नल जेम्स टॉड यांनी राजस्थानला भारतातील मध्य पश्चिम राजपूत राज्ये म्हटले आहे.
राजस्थानातील पहिले सूर्य मंदिर कोणते आहे?
झालरपाटनचे सूर्य मंदिर हे राजस्थानातील प्राचीन मंदिरांपैकी एक आहे. हे मंदिर नाग भट्ट द्वितीय यांनी विक्रम संवत ८७२ मध्ये बांधले होते, त्यानुसार ते ८१५ मध्ये बांधले जाईल असे सांगितले जाते.
राजस्थानचा राजा कोण होता?
सध्याच्या राजस्थानातील सर्व किंवा काही भागांवर इ.स.पू. दुसऱ्या शतकात बॅक्ट्रियन (इंडो-ग्रीक) राजे, दुसऱ्या ते चौथ्या शतकापर्यंत साका क्षत्रप (सिथियन्स) आणि गुप्त घराण्याने सुरुवातीपासून शेवटपर्यंत राज्य केले. चौथे शतक. हेफ्थालाइट्स (हुना) आणि हर्षा (हर्षवर्धन), एक राजपूत, 6 व्या शतकात…
राजस्थानचा इतिहास कोणी लिहिला?
तपशीलवार उपाय. बरोबर उत्तर जेम्स टॉड आहे. जेम्स टॉड यांनी ‘ॲनल्स अँड ॲन्टिक्विटीज ऑफ राजस्थान’ हे पुस्तक लिहिले.